Een zusje in de oorlog
Al jarenlang was ik mij bewust van het bestaan van de oude brieven. Ooit had ik ze zien liggen in het bureautje van oma. Na haar dood was dat bureautje verhuisd naar mijn ouders, compleet met inhoud. Van een enkele brief wist ik ook nog wel ongeveer wat de inhoud was. Het waren brieven uit de oorlog.
Tot meer dan een vluchtige blik op de inhoud was het echter nooit gekomen, tot het moment dat ik uitbestedingsformulieren vond van ene Catharina Johanna Mulder. Ook deze kwamen uit de nalatenschap van mijn oma. Ze zaten keurig opgeborgen in haar oude houten schooltas uit 1910, samen met oude klassenfoto’s, Friese liedboeken en boekjes van de blauwe knoop. “Catharina Johanna Mulder”, wist ik, was Ineke, het joodse pleegzusje van mijn vader Theo. Zij zat vanaf augustus 1943 als bijna twee jarige ondergedoken bij mijn grootouders en zou daar blijven tot net na de oorlog.
Uit pure nieuwsgierigheid ben ik toen nog maar eens gaan snuffelen door de brieven in het bureautje. Zou er nog meer van dit soort materiaal tussen zitten? En dat bleek het geval. Brieven, kaarten, persoonsbewijzen en nog meer uit de oorlogsperiode en vlak daarna. Toen ik Ineke vertelde over deze vondst en haar de gescande exemplaren toegestuurd had, kreeg ik van haar bericht dat ook zij nog brieven uit deze periode had die bewaard waren door haar ouders. Ze zou die wel opsturen zodat ik ze kon bestuderen en dat bracht alles in een stroomversnelling.
De documenten die ik al had vormden samen met die van Ineke één geheel. Ze vertelden een verhaal vol passie, wanhoop, vreugde en verdriet, maar gaven ook een beeld van het dagelijks leven tijdens en direct na de oorlog. Het bleek een correspondentie te zijn tussen mijn grootouders met mensen uit het verzet, de ouders van Ineke, familie en vrienden die zich allemaal het lot van de kinderen, Theo en Ineke, aantrokken. Iets anders wat de brievenschrijvers met elkaar gemeen hadden, was dat ze bereid waren anderen te helpen, zonder enig eigenbelang. In onze huidige tijd van toenemend individualisme is dat een boodschap uit het verleden die we niet mogen vergeten.
Jacco Sandstra